φιλοσοφία

Πολλές φορές, σκέφτομαι πως ακόμα κι αν δεν είχε ποτέ υπάρξει Χριστός, ακόμα και τότε ο κόσμος μας θα ήταν σήμερα χριστιανικός. Γιατί ; Μα απλούστατα, γιατί η στωική φιλοσοφία είχε προλειάνει επαρκώς το έδαφος, για να δεχτεί ο κόσμος το χριστιανικό μήνυμα. Για την ακρίβεια οι Στωικοί είχαν ήδη μετατρέψει την κοινωνία σε χριστιανική ή αν θέλετε είχαν μεταστρέψει τους παρακμιακούς πολίτες της απρόσωπης και διεφθαρμένης Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε ώριμους κοινωνούς των χριστιανικών αντιλήψεων. Ο κόσμος, με άλλα λόγια, μετατράπηκε σε χριστιανικό, πριν καλά, καλά εξαπλωθεί το μήνυμα του Χριστού, κι αυτό δεν θα μπορούσε να είχε γίνει παρά με θεία παρέμβαση. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως στην στωική προσέγγιση της φιλοσοφίας το περίφημο, αλλά και αισιόδοξο, εξαιτίας της αποδιδόμενης ισοτιμίας στην σχέση θεών κι ανθρώπων, «συν Αθηνά και χείρα κίνει» είχε ήδη υποχωρήσει και αντικαθίσταται από την Επικτήτεια θέση περί προσομοιώσεως ζωής και θεατρικής παράστασης. «Να θυμάσαι» λέει ο Επίκτητος «ότι είσαι ηθοποιός δράματος, τη φύση του οποίου καθόρισε ο δάσκαλος. Αν το θέλησε σύντομο, τότε θα είναι σύντομο, αν το θέλησε μακρύ, θα είναι μακρύ. Αν επιθυμεί να υποδυθείς τον φτωχό, οφείλεις να τον υποδυθείς με επιδεξιότητα, όπως και τον χωλό, τον άρχοντα και τον απλό πολίτη. Γιατί αυτό είναι το καθήκον σου, να υποδύεσαι καλά το πρόσωπο που σου έχει ανατεθεί. Την επιλογή όμως δεν την κάνεις εσύ. Είναι δουλειά άλλου.»[1]. Στον Επίκτητο ο Θεός είναι ο δάσκαλος, ο άλλος κι εμείς οι υπόλοιποι είμαστε απέναντι, σαν μαθητές κι οφείλουμε υπακοή. Εάν το κάνουμε – και αυτή θα είναι κι η μοναδική μας συμβολή, αλλά και ταυτόχρονα η μόνη μας ελευθερία – τότε η παράσταση της ζωής μας θα έχει επιτυχία, διαφορετικά, απλά το πέρασμά μας από τη ζωή θα είναι ανούσιο. Στο πλαίσιο αυτής της συλλογιστικής το «θέλω» υποτάσσεται στο «πρέπει» και αυτό το «πρέπει» το καθορίζει ο «δάσκαλος», που μόνο αυτός γνωρίζει το ωφέλιμο και το πραγματικό. Το έργο των Αποστόλων και των συνεχιστών τους, στην πραγματικότητα, δεν ήταν και τόσο δύσκολο. Το ήδη εύφορο έδαφος, η κοινωνία δηλαδή, διψούσε για τη ζωογόνο δύναμη που υπό την μορφή κηρύγματος αγάπης, αδελφοσύνης και ισότητας θα το καθιστούσε καρπερό.

Ιωάννης Λιάκουρας

Στοχασμοί στη φύση της ισότητας[2]

Ο Ρουσσώ συχνά απηχεί απόψεις των Στωικών από τους οποίους αναμφίβολα επηρεάστηκε. Βλέπει στη φιλαυτία μία από τις μεγαλύτερες πηγές δεινών. Προχωρεί, ωστόσο, και πιο πέρα από τους Στωικούς. Υπάρχει μια μακροσκελής ανάλυση της φιλαυτίας με στωικές και χριστιανικές αποχρώσεις, η οποία καταλήγει με την προτροπή να ξεφύγουμε εντελώς από την έγνοια που έχουμε για την καλή γώνμη των άλλων. Καλούμαστε να εξοβελίσουμε αυτή τη διάσταση του ανθρώπινου βίου που σχετίζεται με την αναζήτηση, τη δημιουργία και την απώλεια της φήμης. Η δημόσια εικόνα μας δεν θα πρέπει να μας απασχολεί. Ο Ρουσσώ συχνά δίνει την εντύπωση ότι υιοθετεί αυτήν τη συλλογιστική. Ειδικότερα, το ότι θα μπορούσε να διατηρήσει την ακεραιότητά του μπροστά στην αδικαιολόγητη εχθρότητα και την συκοφαντία του κόσμου αποτελεί στοιχείο της δραματοποιημένης αυτοπαρουσίασης που επειχειρεί. Αλλά εάν στραφούμε στις απόψεις του σχετικά με την εν δυνάμει καλή κοινωνία, θα διαπιστώσουμε ότι η εκτίμηση διατηρεί εδώ ένα σημαντικό ρόλο και ότι οι άνθρωποι ζουν σε μεγάλο βαθμό υπό το δημόσιο βλέμμα. … Σε ένα χωρίο των «Στοχασμών για την διακυβέρνηση της Πολωνίας» ο Ρουσσώ περιγράφει το πως φρόντισαν οι αρχαίοι νομοθέτες να φέρουν τους πολίτες κοντά στην πατρική γη. Ένα από τα μέσα που μετήλθαν για να επιτύχουν αυτή τη διασύνδεση ήταν και οι δημόσιοι αγώνες. Ο Ρουσσώ αναφέρεται στα βραβεία που δίνονταν στους νικητές των αθλητικών αγώνων στην αρχαία Ελλάδα, οι οποίοι στεφανώνονταν εν μέσω των χειροκροτημάτων των συμπολιτών τους. Έτσι, ανανεώνοντας συνεχώς το πνεύμα της άμιλλας και τη φιλοδοξία, έφεραν την ανδρεία και τις άλλες ελληνικές αρετές σε τέτοια ύψη που σήμερα δεν υπάρχει τίποτα που να τις θυμίζει ούτε στο ελάχιστο – κι αυτό είναι κάτι που οι σύγχρονοί μας αδυνατούν να το πιστέψουν.

Εδώ, η δόξα και η δημόσια αναγνώριση σημαίνουν πολλά. Και το γεγονός ότι είχαν σημασία απέβη ιδιαίτερα επωφελές. Εάν αυτό αληθεύει, τότε γιατί οι τιμές στη νεότερη εποχή κρίνονται αρνητικά ;

Η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στην ισότητα και συγκεκριμένα στην εξισορροπημένη αμοιβαιότητα που τη χαρακτηρίζει. … Ο Ρουσσώ διατέινεται ότι το βασικό χαρακτηριστικό όλων αυτών των εκδηλώσεων, αγώνων, εορτασμών και απαγγελιών που τις καθιστούσε πηγές αρετής και πατριωτισμού υπήρξε η πλήρης απουσία ταξικών διαφοροποιήσεων ή διακρίσεων μεταξύ των πολιτών. Όλα αυτά συνέβαιναν στο ύπαιθρο με τη συμμετοχή όλων. Οι άνθρωποι ήταν ταυτόχρονα θεατές και θέαμα. Και βέβαια στο χωρίο αυτό επισημαίνεται η αντίθεση με τις σύγχρονες θρησκευτικές τελετές που διεξάγονται μέσα σε κλειστούς ναούς και, το κυριότερο, με το σύγχρονο θέατρο που παρουσιάζεται κεκλεισμένων των θυρών σε όσους έχουν πληρώσει για την είσοδό τους και εκπροσωπείται από μια τάξη επαγγελματιών που ετοιμάζουν παραστάσεις για άλλους.
…
Αλλά ποιό θα είναι το αντικείμενο αυτών των θεαμάτων ; Ποιό το περιεχόμενό τους ; Κανένα, αν θέλετε. Εάν υπάρχει ελευθερία, όπου κυριαρχεί η αφθονία, θα κυριαρχεί και η ευζωία. Βάλτε ένα κοντάρι στεφανωμένο με λουλούδια στη μέση μιας πλατείας και έχετε μια γιορτή. Ή κάντε κάτι καλύτερο. Αφήστε τους θεατές να γίνουν οι ίδιοι θέαμα. Κάντε τους ηθοποιούς. Κάντε το ίδιο ώστε ο καθένας να βλέπει τον εαυτό του στους άλλους και να τον αγαπάει, και όλοι μαζί γίνονται ένα.[3]

[1] Εγχειρίδιο, κεφ. 17
[2] Τσάρλς Ταίηλορ, «Πολυπολιτισμικότητα», σ. 96-98, εκδόσεις Πόλις 1999.
[3] Lettre a d’ Alembert.

περί πολέμου

έργο του Παμπέο Τζιρόλαμο Μπατόνι

«Υπάρχει μια λέξη, που πάντοτε την αγνόησα. Είναι η λέξη συνθηκολόγηση …»
Λόγοι του Αδόλφου Χίτλερ, στον Ράιχσταγ, την 1η Σεπτεμβρίου 1939[1]

Γιουγκοσλαβία

Ο πόλεμος εναντίον της Γιουγκοσλαβίας είναι επανάληψη του πολέμου στην Πολωνία, χωρίς τον ηρωισμό της πολωνικής άμυνας. Εξαιρετικά υπερόπτες, πεπεισμένοι για την εξαιρετική στρατιωτική αξία τους οι στρατηγοί του Βελιγραδίου αρνήθηκαν να ακούσουν τις αγγλικές συμβουλές και επέμειναν να θέλουν να υπερασπίσουν το σύνολο των συνόρων τους. Μια ομάδα στρατιών καλύπτει την Κροατία από το φιούμε ως το μπροντ. Μια δεύτερη εκτείνεται ως τις Σιδηρές Πύλες. Η Τρίτη είναι παρατεταγμένη στην βουλγαρική μεθόριο και επί πλέον σχεδιάζει να εισβάλη στην Αλβανία. Αλλά ο όρος «στρατιά» δεν σημαίνει παρά τρεις ή τέσσερεις μεραρχίες, χωρίς να έχουν κανένα θωρακισμένο όχημα και αντιαρματικά όπλα. Η αεροπορία αριθμεί 700 πρωτόγονα αεροσκάφη, που τα περισσότερα καταστρέφονται από την πρώτη ημέρα επί του εδάφους. Η γερμανική εκστρατεία εναντίον αυτού του στρατού, που ανήκει σ’ άλλη εποχή, είναι αξιοθαύμαστη μόνο για την καταπληκτική ικανότητα των μηχανοκινήτων να εξουδετερώνουν τα φυσικά εμπόδια. Ο Κλάινστ παραβιάζει τα στενά του Τσάριμπορντ στη σιδηροδρομική γραμμή του Οριάν-Εξπρές, καταλαμβάνει τη Νίσα, στέλνει την 5η μεραρχία πάντζερ προς την Αλβανία, κατεβαίνει από την κοιλάδα του μοράβα με την 11η και την 60η μηχανοκίνητη μεραρχία, καταλαμβάνει από τα νώτα το Βελιγράδι και προχωρεί προς τα νότια για να εγκλωβίση τα υπολείμματα του γιουγκοσλαβικού στρατού στη Βοσνία. Διεξάγοντας τις επιχειρήσεις του σε μια περιοχή που είναι ακόμα πιο φτωχή σε δρόμους ο Στούμμε καταλαμβάνει τα Σκόπια, ύστερα χωρίζει στα δύο τη φάλαγγά του, συναντιέται με τους Ιταλούς στη λίμνη της Οχρίδας και παρακάμπτει τις αγγλοελληνικές θέσεις στην περιοχή της Φλώρινας. Στην Κροατία, τη στιγμή που εμφανίζονται στο Ζάγκρεμπ τα θωρακισμένα, συγκροτείται μια αυτονομιστική κυβέρνηση. Η Γιουγκοσλαβία, τεχνητό δημιούργημα, διαλύεται μαζί με την κατάρρευση του στρατού της.

Μέσα σε ένδεκα μέρες ο πόλεμος έχει τελειώσει. … η Βέρμαχτ είχε επιτύχει τη λιγότερο δαπανηρή της νίκη : 151 νεκροί, 15 εξαφανισθέντες, 392 τραυματίες. Η συντριβή ενός από τα κράτη που θεωρούσαν πως είναι διάδοχοι των Αψβούργων χρειάστηκε ελάχιστα περισσότερο αίμα από ένα ευρωπαϊκό σαββατοκύριακο τον καιρό της ειρήνης.

Ελλάδα

Η επίθεση εναντίον της Ελλάδας εξαπελύθη ταυτόχρονα με την επίθεση εναντίον της Γιουγκοσλαβίας. Παρ’ όλες τις αγγλικές παραστάσεις οι Έλληνες δεν μπόρεσαν να πεισθούν να εγκαταλείψουν την εξαίρετη γραμμή Μεταξά, που είχε κατασκευασθή, για να αντιμετωπισθή μια βουλγαρική εισβολή, που τώρα την υποκαθιστούσε η χιτλερική εισβολή. Ο στρατηγός Μπακόπουλος διαθέτει για την άμυνά της τις ταξιαρχίες «Έβρος» και «Νέστος», τις μεραρχίες πεζικού 7η, 14η, 18η, και 19η. Η τελευταία αποκαλείται μηχανοκίνητη, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Συνολικά διαθέτει 25 τάγματα, 37 πυροβολαρχίες και 24 οχυρά από μπετόν. Με τους Άγγλους, που παίρνουν θέση 50 χλμ. Πίσω από την πρώτη γραμμή, ο Παπάγος αφήνει μόνο το 12ο και το 20ο σύνταγμα πεζικού. Έτσι οι δύο σύμμαχοι στρατοί διασπούν τις δυνάμεις τους και προετοιμάζουν δύο ξεχωριστές μάχες εναντίον ενός συντριπτικού αντιπάλου. Οι Έλληνες όμως είναι πολεμιστές διαφορετικοί από τους Γιουγκοσλάβους. Οι τρεις γερμανικές μεραρχίες, που επιτίθενται στο Νέστο, υποχρεώνονται απότομα να σταματήσουν. Στο στενό του Ρούπελ η 5η ορεινή μεραρχία γνωρίζει μια αιματηρή αποτυχία και η 6η προχωρεί με κόπο πάνω στις κορυφογραμμές δυτικά του Στρυμόνος. Επί τρεις ημέρες σφοδρές επιθέσεις από την ξηρά κι από τον αέρα διαδέχονται η μία την άλλη στη γραμμή Μεταξά, που δεν διασπάται σε κανένα σημείο.

Τη λύση δίνει μία από τις μεραρχίες του Σεντάν, η 2η πάντζερ, της οποίας διοικητής είναι οστρατηγός Φάιερ. Μπαίνει στη Γιουγκοσλαβία από την κοιλάδα του ποταμού Στρούμιτσα και χωρίς να συναντήση αντίσταση προχωρεί ως την ομώνυμη πόλη. Η κοιλάδα συνεχίζεται προς τα δυτικά, αλλά ο Φάιερ έχει μια έμπνευση. Στρίβει προς το νότο, ανεβάζει τη μεραρχία του ως τη λίμνη της Δοϊράνης ακολουθώντας έναν άθλιο ορεινό δρόμο, παρακάμπτει τη λίμνη από τα δυτικά, περνάει την ελληνοσερβική μεθόριο και κατεβαίνει από ένα δρόμο όλο στροφές στην κοιλάδα του Αξιού. Η 19η μηχανοκίνητη μεραρχία, μοναδική εφεδρεία του Μπακόπουλου, δεν είναι σε θέση να τον σταματήση. Στις 8 Απριλίου ο Φάιερ προχωρεί 90 χλμ. Και μπαίνει στη Θεσσαλονίκη τα μεσάνυχτα.

Περικυκλωμένοι πια οι υπερασπιστές της γραμμής Μεταξά παίρνουν από τον Παπάγο την έγκριση να συνθηκολογήσουν. Οι Γερμανοί τους γεμίζουν επαίνους, θαυμάζουν την ποιότητα των οχυρωματικών τους έργων και διατυπώνουν την ακόλουθη κρίση, που ο Χίτλερ θα επαναλάβη μερικές μέρες αργότερα στον ύμνο του θριάμβου του : «Είσαστε ο μόνος στρατός, που άντεξε στα Στούκας».

[1] Ιστορία του 2ου παγκοσμίου πολέμου, σελ. 204-206, Larousse – Paris Match / Πάπυρος.

Μαθήματα υποκρισίας[1]

Ο Τζούμπο Ουΐλσον, μετά την υπερφαλάγγισή του από τα αριστερά, δεν μπορεί να μείνει στις θέσεις, που κατέχει. Ο Παπάγος προσπαθεί να τον τραβήξη προς το εσωτερικό, για να προσκολλήση το βρεταννικό σώμα στην στρατιά του της Ηπείρου, αλλά ο Άγγλος στρατηγός προτιμά να αποκοπή από τους Έλληνες, παρά από τη θάλασσα. Η προς τα πίσω πορεία του μοιάζει με σελίδα της αρχαίας ιστορίας : ο Όλυμπος, η Κοιλάδα των Τεμπών, οι Θερμοπύλες … Υποχώρηση εξαντλητική. Οι δρόμοι είναι φρικτοί. Στα βουνά είναι ακόμα χειμώνας. Πολλοί Αυστραλοί βλέπουν πρώτη φορά χιόνι. Άλλοτε κάτω από παγερή βροχή, άλλοτε κάτω από την αεροπορική κυριαρχία του εχθρού τα στάδια αυτής της πορείας είναι πραγματικός γολγοθάς.

Στις 18 Απριλίου, στα βασιλικά ανάκτορα του Τατοΐου σε μια σύσκεψη συναντιούνται ο Ουΐλσον και ο Παπάγος. Η σύσκεψη αρχίζει μ’ έναν καταθλιπτικό οιωνό : μιμούμενος την χειρονομία, που πριν από λίγες ημέρες είχε κάνεο ο Ούγγρος υπουργός των εξωτερικών, ο κόμης Τελέκι, απογοητευμένος από τη συμμαχία – δουλεία, που αλυσόδεσε την χώρα του στο χιτλερικό Ράιχ, ο πρωθυπουργός Κορυζής είχε αυτοκτονήσει το πρωί. Η έκθεση του Παπάγου είναι τόσο θλιβερή, όσο και ο χαμός του έντιμου εκείνου ανθρώπου, που είχε συντριβή από τα πλήγματα της μοίρας. Η στρατιά της Ηπείρου είναι σχεδόν περικυκλωμένη από μια γρήγορη γερμανική προέλαση προς τα Ιωάννινα. Οι δρόμοι πυροβολούνται αλύπητα. Το ηθικό έχει κλονισθή. Ο πόλεμος είναι χαμένος. Η παρουσία των αγγλικών δυνάμεων στην Ελλάδα δεν έχει πια κανένα νόημα. Το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να επιβιβασθούν στα πλοία και να φύγουν. Οι Έλληνες θα καλύψουν, όσο μπορούν καλύτερα, έπειτα θα καταθέσουν τα όπλα, για να σταματήσουν την καταστροφή της χώρας τους. Θα συνεχίσουν όμως τον αγώνα στα νησιά τους με τα μέσα που διαθέτουν ακόμα.

Η στάση των Ελλήνων είναι τίμια, θαρραλέα και ρεαλιστική. Η στάση του Τσώρτσιλ είναι υπόδειγμα υποκρισίας. «Δεν μπορούμε», τηλεγραφεί στον Ουέηβελλ, «να μείνουμε στην Ελλάδα, παρά την θέληση των Ελλήνων και να εκθέσουμε την χώρα τους στον κίνδυνο της ερημώσεως». Μέμφεται τη γιουγκοσλαβική κατάρρευση, την ελληνική στρατιωτική διοίκηση, την αποσύνθεση του ελληνικού στρατού, τα πάντα και τους πάντες εκτός από τον ίδιο, υπεύθυνο, γιατί είχε ρίξει τις βρεταννικές δυνάμεις μέσα σε μια παγίδα.

… Ο μηχανισμός εκκενώσεως αρχίζει να λειτουργή. Ο στρατός, 55.000 άνδρες, είναι λιγότερος από της δουνκέρκης, τα μέσα όμως του Αιγαίου δεν είναι σαν της Βορείου Θαλάσσης. Κατά εξαιρετικά καλή τύχη στις 28 και 29 Μαρτίου στ’ ανοιχτά του Ταινάρου ο ιταλικός στόλος «χτυπήθηκε» άγρια από τον Κάννινγκαμ και έχασε τα θωρηκτά «Πόλα», «Φιούμε» και «Ζάρα» σώζοντας με δυσκολία μόνο το «Βιττόριο Βένετο». Δεν υπήρχε λοιπόν έτσι πια κίνδυνος να επέμβη στις επιχειρήσεις. Αντίθετα ο στρατάρχης της αεροπορίας Τζων ντ’ Αλμπιάκ διαθέτει μόνο τα τελευταία «Χαρικαίην» του και δεν μπορεί πια να αμφισβητήση από την Λουφτβάφφε την κυριαρχία στους αιθέρες. Αποφασίζεται να περιορίσουν τον κίνδυνο σκορπίζοντας τα σκάφη επιβιβάσεως στα πολυάριθμα λιμανάκια και τους όρμους, που περιβάλλουν την Ελλάδα. Επτά θωρηκτά, 20 αντιτορπιλλικά, 3 κορβέττες θα βοηθηθούν από ακτοπλοϊκά σκάφη, ακόμα και από τα πολύχρωμα φανταχτερά καΐκια, που αφθονούν στα ελληνικά παράλια. Ορισμένα από τα σκάφη που μετέχουν στην επιχείρηση θα τα αναγνώριζαν ασφαλώς ο Κανάρης κι ο Μιαούλης.

Στις Θερμοπύλες γίνεται μια μάχη επιβραδύνσεως. Η τοποθεσία δεν είναι πια η μικρή στενωπός, την οποία υπεράσπισε ο Λεωνίδας, αλλά μια παραλιακή πεδιάδα, που σχηματίσθηκε, καθώς αποσύρθηκε η θάλασσα : Σ’ αυτήν την πεδιάδα συγκρούεται η 6η νεοζηλανδική ταξιαρχία με την 5η πάντζερ. Οι Βρεταννοί απαγκιστρώνονται χωρίς μεγάλη δυσκολία και συνεχίζουν προς την Πελοπόννησο και μέσα σ’ αυτήν την αρχαιολογική εκδρομή τους : Θήβες, Δελφοί, Κόρινθος, Μυκήνες, Άργος, Σπάρτη …

[1] Ιστορία του 2ου παγκοσμίου πολέμου, σελ. 206, Larousse – Paris Match / Πάπυρος.

Πολιτική

Μακροστρατηγική[1]

Ο Μαρκ Γκρόσμαν, διπλωμάτης καριέρας, διετέλεσε πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία (1994-1997) και Υφυπουργός για ευρωπαϊκές υποθέσεις (2001-2005) υπό την ευθύνη του οποίου δρομολογήθηκε η τελευταία φάση του σχεδίου Ανάν. Για τον κύριο Γκρόσμαν υπάρχει ωστόσο και κάτι άλλο. Εναντίον του εκκρεμούν ισχυρισμοί και κατηγορίες, ότι την περίοδο που διετέλεσε Υφυπουργός (2001-2005) υπήρξε αποδέκτης τουλάχιστον 15.000 δολαρίων σε μετρητά υπό τη μορφή δωροδοκίας από την τουρκο-αμερικανική οργάνωση «Αμερικανο-Τουρκικό Συμβούλιο». Κατά τους ισχυρισμούς ο Γκρόσμαν συνεργάζετο με την τουρκική πρεσβεία και Τούρκους πράκτορες στην παροχή πληροφοριών για πυρηνικά ζητήματα, που κατέληγαν στην Τουρκία, το Πακιστάν και το Ισραήλ, σε ένα όργιο κατασκοπείας κατά των ΗΠΑ από τρεις κατά τα άλλα σύμμαχές της χώρες. Για το Γκρόσμαν ανοίχτηκε φάκελος από το αμερικανικό Εφ Μπι Άι, τα τηλέφωνά του παρακολουθούντο, και από τη διαδικασία αυτή προέκυψαν οι ισχυρισμοί εναντίον του αναφορικά με τη δωροδοκία. Η υπόθεση δεν έχει κλείσει αλλά δεν φαίνεται και να προχωρεί. Η αμερικανική δικαιοσύνη έχει επιβάλει πρωτόγνωρα δικαστικά ασφαλιστικά μέτρα στον κύριο μάρτυρα, για λόγους «εθνικής ασφάλειας» στην υπόθεση Γκρόσμαν.

Τίποτα από τα παραπάνω, ωστόσο, δεν σταμάτησαν τον κύριο Γκρόσμαν που εμφανίστηκε την επομένη του ταξιδιού της κυρίας Κλίντον στην Τουρκία, ως το κύριο πρόσωπο που παρείχε πληροφορίες στην εφημερίδα «Ουάσιγκτων Ποστ»[2]. Η εφημερίδα στο πρωτοσέλιδό της, εκθειάζει την Τουρκία και τη στρατηγική της σημασία για τις ΗΠΑ, στην προσπάθεια της τελευταίας να κερδίσει τον μουσουλμανικό κόσμο, να απεμπλακεί από το Αφγανιστάν, και να εκτονώσει την Μέση Ανατολή.

Αυτά που λέει ο κύριος Γκρόσμαν, σήμερα, ότι δηλαδή η Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο του στρατηγικού ενδιαφέροντος των ΗΠΑ, τα έλεγε αυτολεξεί στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ως Αμερικανός αξιωματούχος. Τα ίδια έλεγε και ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ[3] την ίδια ακριβώς περίοδο, και τα ίδια εκφώνησε ο πρόεδρος Κλίντον στην Άγκυρα τον Νοέμβριο του 1999 στον πανηγυρικό του λόγο στην μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση, όπου οι Τούρκοι τον χειροκροτούσαν επί ποδός για αρκετή ώρα[4].

Ωστόσο, οι σχέσεις ΗΠΑ – Άγκυρας δεν βρίσκονται σε αυτό το επίπεδο λόγω και μόνο της σύμπλευσης συμφερόντων των δύο κρατών σε μία σειρά ζητημάτων. Θυμίζω ότι ο αντιαμερικανισμός και ο αντισημητισμός, που πάνε χέρι-χέρι, βρίσκεται στα ύψη στην Τουρκία. Και ότι τον Μάρτιο του 2003, οι σχέσεις ΗΠΑ – Άγκυρας ήταν στο ναδίρ, λόγω της άρνησης της τελευταίας να συνδράμει τη μεγάλη σύμμαχό της στην εισβολή στο Ιράκ[5].

Από τις αρχές του 1980, η τουρκική κυβέρνηση υλοποιεί, με την βοήθεια των ΗΠΑ και του Ισραήλ, μια στρατηγική άλωσης και βραχυκύκλωσης όλων των κέντρων εξουσίας των ΗΠΑ, κυρίως μέσα στον Ουάσιγκτων, αλλά και έξω από αυτήν[6].

Είναι πράγματι εντυπωσιακό, ότι δεν υπάρχει think tank στην Ουάσιγκτων το οποίο ασχολείται με ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, όπου δεν υπάρχει τουρκική παρουσία και πάμπολλα τουρκικά λεφτά. Πουθενά στην Ουάσιγκτων δεν λαμβάνει χώρα δραστηριότητα που να επηρεάζει τα τουρκικά συμφέροντα και να μην εμφανίζεται μια κουστωδία εργαλειακών επιστημόνων και «επαγγελματιών» σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας για να τις ακυρώσει[7].

Αντίθετα, η παρουσία της Ελλάδας και της Κύπρου στα κέντρα εξουσίας στην Ουάσιγκτων είναι στην καλύτερη περίπτωση παθητική, αρκετές φορές αρνητική ενίοτε και γελοία. Στην γελοιότητα καταλήγουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις, όταν συγχέουν την ουσία με την επίφαση και οι ηγεσίες των οποίων πιστεύουν ότι η προσωπική διπλωματία μπορεί να υποκαταστήσει θεσμικά κενά, ανικανότητες και τη συσσωρευμένη αξιοπιστία μιας υπερκομματικής στρατηγικής σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.

[1] Μάριου Ευρυβιάδη, Η διαχρονική συνέχεια της αμερικανικής μακροστρατηγικής, Γεωστρατηγική – Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων, Σεπτέμβριος 2008 – Απρίλιος 2009, Τεύχη 15-16.
[2] Περιοδεία Ομπάμα, συμπεριλαμβανομένης και της επίσκεψης στην Τουρκία, 8 Μαρτίου 2009.
[3] Σήμερα εκπρόσωπος του Ομπάμα για το Αφγανιστάν.
[4] Βλ. Μόρτον Αμπράμοβιτς, Η μεταμόρφωση της Τουρκίας και η Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική (Νέα Υόρκη, the century foundation press, 2000), σελ. 153-184.
[5] Βλ. Ρόμπερτ Πόλλοκ, «ο ασθενής της Ευρώπης, πάλι – Ισλαμισμός και εθνικισμός προστίθενται στην αντιαμερικανική τρέλλα στην Τουρκία», Γουώλ Στρήτ Τζέρναλ, 16 Φεβρουαρίου 2005.
[6] Βλ. Σπύρου Βρυώνη, Τουρκικό κράτος και ιστορία: η Κλειώ συναντά τον γκρίζο λύκο, Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών, Αρ. 237, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 89-131.
[7] Τουρκικές χρηματοδοτήσεις συντηρούν ερευνητικά, δήθεν, προγράμματα όπως το Council of Foreign Relations, το RAND, το Brookings (αποδέκτης από το 2006 του ποσού των 650 χιλιάδων δολαρίων από την Τουρκία και με Τούρκο αντιπρόεδρο), το Carnegie Endowment, το Center for Strategic and International Studies – CSIS, το Hudson Institute, το Washington Institute for New East Policy, το Jamestown Foundation, το Eurasia Foundation, το German Marshall Fund of the US – GMFUS, το US Peace Institute, το Center for American Progress, το Middle East Progress, το The Center for a new American Security, το New America Foundation, το The Century Foundation, το Stanley Foundation, το Potogomac Institute, καθώς επίσης και άλλα που ασχολούνται με ζητήματα τρομοκρατίας και ενέργειας, των οποίων οι χρηματοδοτήσεις παραμένουν αδιαφανείς.

μαθήματα ιστορίας

Η Ασσυριακή κατοχή της Κύπρου[1]

Μετά το τέλος της δεύτερης π.Χ. χιλιετηρίδας η Κύπρος αποκτά χαρακτήρα καθαρά ελληνικό. Άποικοι από την Κρήτη, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Μικρά Ασία καταφθάνουν και εγκαθίστανται στο νησί. Οι παλαιότεροι κάτοικοι, γνωστοί ως Ετεοκύπριοι αρχίζουν να παίζουν πλέον δευτερεύοντα ρόλο στη ζωή της τοπικής κοινωνίας.

Περί τα τέλη του όγδοου π.Χ. αιώνα η Κύπρος βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία των Ασσυρίων. Το νησί περιγράφεται διαιρεμένο σε πόλεις – βασίλεια με τοπικές πρωτεύουσες τη Σαλαμίνα, το Κίτιο, την Αμαθούντα[2], το Κούριο, την Πάφο και τη Λάπιθο. Οι Κύπριοι, αν και υποτελείς των Ασσυρίων, διατήρησαν τον μηκυναϊκό τρόπο ζωής, απολάμβαναν δε πλήρη ελευθερία στη διαχείριση των εσωτερικών τους υποθέσεων.

Στην πραγματικότητα, η κατάληψη της Κύπρου από τους Ασσυρίους είχε σαν στόχο την προάσπιση των δυτικών συνόρων της Ασσυριανής αυτοκρατορίας που εκτείνονταν έως τις ακτές της Συρίας και της νότιας Μικράς Ασίας. Όπως φαίνεται, σκοπός τους δεν ήταν να κυριαρχήσουν πολιτικά στο νησί. Η κυριαρχία τους δεν κράτησε τελικά πολύ[3], αλλά η στήλη του Σάργου του Β΄[4], που βρέθηκε στο Κίτιο και βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Βερολίνου, αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ενθύμιο της Ασσυριανής κατοχής. Στα ασσυριακά κείμενα της εποχής η Κύπρος είναι γνωστή με το όνομα «Ιατανάκα».

Μετά την κατάρρευση της Ασσυριανής ισχύος και για έναν περίπου αιώνα οι Κύπριοι απόλαυσαν πλήρη πολιτική ανεξαρτησία.

[1] Σταύρου Παντελή, «Νέα ιστορία της Κύπρου», μέρος Ι, σ. 21, εκδόσεις Ι. Φλώρος.
[2] Οι Φοίνικες, ως σύμμαχοι των Περσών επεξέτειναν την παρουσία τους στην Κύπρο στη διάρκεια της Περσικής κυριαρχίας. Την περίοδο εκείνη το Κίτιο και η Αμαθούς [με αυτήν την σειρά] απέκτησαν εντονότερο φοινικικό χαρακτήρα. Η πρώτη εγκατάσταση Φοινίκων στο νησί χρονολογείται περίπου στα 1050 – 1058 π.Χ..
[3] ίσως γύρω στα 50 έτη.
[4] Σαργών Β΄